بررسی شکست خواب و اثر پرایمینگ بر جوانه زنی بذرهای کرفس کوهی

کرفس کوهی( .kelussia odoratissima mozaff) یکی از گونه های گیاهی با ارزشهای اقتصادی و اکولوژیکی در منطقه زاگرس مرکزی است. این گیاه به دلیل بهره برداری های بیش از حد در طول دهه های اخیر در معرض خطر انقراض قرار گرفته است. بذرهای این گیاه دارای نوعی خفتگی است که موجب کاهش جوانه زنی بذر این گیاه می شود. در این تحقیق اثر عواملی نظیر سال برداشت، پیش خیساندن بذر، بازدارندگی مقاومت مکانیکی پوسته بذر ، سرمادهی مرطوب، نوع و زمان تیماردهی مواد ازته، نوع و زمان تیماردهی تنظیم کنندگان رشد و شیوه های مختلف پرایمینگ بذر روی تحریک جوانه زنی بذرهای گیاه و شاخصه های رشد گیاهچه حاصله در آزمایشات فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در سه تکرار بررسی شده است. نتایج آزمایشات نشان داده اند که سال برداشت، پیش خیساندن و سرمادهی مرطوب اثرات مهمی در شکستن خواب بذر کرفس کوهی داشته اند. قوه نامیه بذور کهنه این گیاه بسیار پایین تر از بذور تازه آن می باشد. اثر بازدارنده های جوانه زنی موجود در پوسته این بذر با خیساندن بذرکاهش میابد. بدون ترکیبات تحریک کننده جوانه زنی بذر 10 هفته سرمادهی مرطوب در 5 درجه سانتی گراد بالاترین تاثیر را بر شکست خواب بذر داشته است. تیماردهی پس از 4 هفته سرمادهی همواره اثر بالاتری نسبت به تیماردهی پیش از سرمادهی برمیزان جوانه زنی و رشد دانه رست بذر این گیاه داشته است. از بین ترکیبات ازته تیوره با غلظت پایین بر شاخصه های جوانه زنی بذر و نیترات پتاسیم با غلظت پایین بر پارامترهای رشد گیاهچه حاصله تاثیر داشته اند. تنظیم کنندگان رشد در شکست خواب بذر موثر نبوده ولی هر یک بسته به نوع و غلظت بکار رفته بر یک یا چند پارامتر رشد گیاهچه تاثیر مثبت داشته اند. در مورد طول ساقه چه بیشترین تاثیر مربوط به هورمون جیبرلین و پوترسین با غلظت بیشتر و کمترین تاثیر در غلظت پایین پوترسین مشاهده می شود . طویل ترین ریشه چه در غلظت بالای پوترسین مشاهده شده و بقیه تیمارها اثر کمتری نسبت به شاهد بر این پارامتر داشته اند. اثر هورمون جیبرلین ،پوترسین با غلظت بیشتر و کینتین با غلظت کمتر بر وزن تر ساقه چه از همه بالاتر و اثر پوترسین با غلظت کمتر و کینتین با غلظت بیشتر بر این پارامتر کمتر بوده است. در مورد وزن تر ریشه چه اثر کینتین و پوترسین با غلظت بیشتر مشهودتر و جیبرلین کمتر بوده است. بیشترین وزن خشک ساقه چه در غلظت جیبرلین 500 میلی گرم در لیتر و کینتین 10 میکرومولار و اثر بقیه تیمارها بر این شاخص رشدی همتراز با شاهد بوده است. بیشترین وزن خشک ریشه چه در غلظت کینتین 100 میکرومولار و کمترین آن در غلظت 250 میلی گرم در لیتر جیبرلین و اثر بقیه تیمارها بر این شاخص رشدی همتراز با شاهد بوده است. در یک بررسی کلی بر روش های مختلف پرایمینگ انجام شده بر بذر کرفس کوهی می توان چنین نتیجه گیری کرد که از بین این روش ها، ماتریکس پرایمینگ و پرایمینگ معدنی بر شاخصه های جوانه زنی بذر اثر منفی داشته اند. اثر بسیار مثبت پرایمینگ بر این بذر پس از شکسته شدن خواب فیزیولوژیک جنین در اثر سرمادهی مرطوب حاصل می شود. نتایج بدست آمده بیان می کند که 3 هفته سرمادهی مرطوب جهت فعال شدن جنین بذر لازم است. پس از این مدت بکار گیری تیمار اسموپرایمینگ محلول پلی اتیلن گلیکول6000 با پتانسیل اسمزی10- بار بهترین نتیجه را به همراه داشته است. بطوریکه بالاترین درصد جوانه زنی بذر با این روش پس از 7 هفته سرمادهی مرطوب حاصل می شود. از طرفی جهت بدست آوردن یک گیاهچه مطلوب از نظر سیستم هوایی می توان از تیمار پرایمینگ هورمونی و یا تیمار هورمونی پس از اسموپرایمینگ نیز استفاده کرد . درضمن بکارگیری اسموپرایمینگ به تنهایی بیشترین تاثیر بهینه را بر سیستم زیرزمینی گیاهچه حاصله داشته است